Dzieła ze zbiorów KUL na liście UNESCO

Dzienniki Zygmunta Klukowskiego przechowywane w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL, trafią na prestiżową Listę Krajową Pamięć Świata UNESCO. Poinformowała o tym w poniedziałek (17 czerwca) Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

- Są one pierwszym i jednym z najważniejszych bezpośrednich świadectw doświadczenia hitlerowskiego terroru w okresie II wojny światowej - mówi Artur Podsiadły, p.o. dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, gdzie przechowywane są zbiory doktora Klukowskiego.

Program Pamięć Świata UNESCO to inicjatywa, której celem jest promowanie i wspieranie działań zachowania dziedzictwa dokumentującego, a także zwiększenie jego dostępności. Na tę prestiżową listę co dwa lata wpisywane są dzieła o ogólnoświatowym znaczeniu.

- Zostały zgłoszone do programu z uwagi na wyjątkowość dokumentacyjną i literacką. Według zgodnej opinii badaczy są one pierwszym i jednym z najważniejszych bezpośrednich świadectw doświadczenia hitlerowskiego terroru w okresie II wojny światowej – tłumaczy Artur Podsiadły, p.o. dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.

Autor dzienników urodził się w 1885 roku w Odessie. Studia medyczne rozpoczął w Moskwie, po czym naukę kontynuował w Krakowie. Podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej jako lekarz, natomiast po jej zakończeniu przeniósł się do Szczebrzeszyna, gdzie objął posadę dyrektora szpitala miejskiego im. św. Katarzyny.

Pasjonował się też historią i etnografią Zamojszczyzny oraz Roztocza. Z jego inicjatyw w 1925 roku w Zamościu powstało muzeum regionalne i reaktywował bibliotekę.

Klukowski po wybuchu drugiej wojny światowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną Armii Krajowej. Wtedy zaczął pisać dzienniki. We relacji przedstawia codzienność wielokulturowego i wielowyznaniowego miasteczka na Zamojszczyźnie, poddawanego szczególnym represjom w ramach Generalplan Ost.

Dzienniki są jednym z najważniejszych przykładów pamiętnikarstwa z czasów II wojny światowej.

- Pierwsze zapiski pochodzą z lata 1939 roku, kiedy wojna wisi już w powietrzu. Co ważne – były to przeżycia spisywane na bieżąco, będąc swego rodzaju autoterapią i sposobem na oderwanie się od tego, co działo się wokół: niemieckich zbrodni, aresztowań, wysiedleń i głodu. Opisywał też Holokaust, którego był jednym z pierwszych świadków – mówi dr Arkadiusz Adamczuk, kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych BU KUL.

Klukowski w 1947 r. zeznawał w Norymberdze jako świadek oskarżenia na jednym z procesów.

- Dowodami w sprawie były cztery tomy zebranych i opracowanych przez dr. Klukowskiego źródłowych „Materiałów do dziejów Zamojszczyzny” – przypomina dr Adamczuk.

Był również biegłym w w Procesie Oświęcimskim i członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, w ramach niej współdziałał w poszukiwaniu dzieci Zamojszczyzny, wywiezionych do Niemiec w czasie akcji wysiedleńczej.

- Przeżycia okupacyjne, które mogłyby pogłębić jego ateizm, sprawiły, że zaczął się nawracać. Impulsem było spotkanie prof. Ignacego Czumy z KUL w więzieniu na Zamku Lubelskim, który zachęcił go do modlitwy. Dysponujemy rękopisem Klukowskiego, który przyznaje, że to właśnie profesorowi Czumie zawdzięcza stopniowy powrót do wiary w Boga. KUL stał się więc naturalnym wyborem Klukowskiego do przekazania swoich zbiorów – wyjaśnia dr Arkadiusz Adamczuk.

Zygmunt Klukowski zmarł w listopadzie 1959 roku.

Oficjalne ogłoszenie włączenia Dzienników Zygmunta Klukowskiego do Listy Krajowej Pamięć Świata UNESCO oraz wręczenie certyfikatu przez Prezydenta RP nastąpi w przyszłym tygodniu.