Zamość. Modernistyczna willa została doceniona przez konserwatorów. Teraz będzie pod ochroną

Projekt budowlany willi został zatwierdzony przez burmistrza Zamościa w lipcu 1935 roku. Jego twórcą był architekt Tadeusz Zaremba (żył w latach 1895-1964). Miał on interesujący życiorys. W 1914 roku służył w Legionach, został internowany, a potem walczył na froncie włoskim I wojny światowej. Był także porucznikiem w Armii Hallera, żołnierzem AK oraz m.in. współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Zamościa. Zasłynął także jako utalentowany architekt.

Tadeusz Zaremba studiował na wydziale budowlanym Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie. W latach 1931-34 był architektem miejskim w Krasnymstawie, a w latach 1934-56 (z kilkuletnią przerwą podczas okupacji) – architektem miejskim Zamościa. Według jego projektów wybudowano w tym mieście m.in. wille przy ul. Jasnej 7, Sienkiewicza 2 oraz Orlicz-Dreszera 12 i 30. Angażował się także podczas rekonstrukcji różnych elementów miejscowego ratusza, synagogi czy zamojskiej Bramy Szczebrzeskiej. Jego dzieła i dokonania są coraz bardziej doceniane. Zamościanie nawet nazwali jego imieniem jedną z miejscowych ulic.

Interesująca jest także m.in. willa przy ulicy Brzozowej w Zamościu wybudowana według projektu Zaremby. Postawiono ją z cegły na zaprawie wapiennej: na zlecenie Zygmunta Pomarańskiego, zasłużonego księgarza, kompozytora (był m.in. autorem melodii do pieśni „O mój rozmarynie rozwijaj się”) oraz także żołnierza Legionów Polskich. Budynek powstał w latach 1935-36. Na jego parterze powstał salonik, gabinet, pokój stołowy, kuchnia i m.in. spiżarnia. Na piętrze znajdowały się natomiast m.in. dwie sypialnie i łazienka.

„Budynek został wzniesiony na planie kwadratu z wysuniętą półkolistą werandą (...)” – czytamy na stronie internetowej Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. „Elewacje są proste, pozbawione detali architektonicznych. Wejście do budynku prowadzi przez zachowany betonowy ganek z balustradą. Układ wnętrza, ciągi komunikacyjne oraz stolarka drzwiowa oraz schody i balustrada zachowały oryginalny wygląd i strukturę”.

Zauważono także, iż willa wyróżnia się wśród okolicznych domów także „wysuniętą i zaokrągloną werandą, która została przeszklona przy użyciu dużych pionowych okien, wkomponowanych w zaokrągloną część elewacji”. Dzięki takiemu rozwiązaniu willa jest dobrze doświetlona i funkcjonalna. Rozplanowanie jej wnętrza charakteryzuje się również, jak to podkreślono „logiką projektową”. Idealnie wkomponowuje się w modernistyczne idee architektoniczne.

To zostało docenione. 24 stycznia willa została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubelskiego. Teraz jest szansa, że będziemy ją bardziej dostrzegać.

- Ta zabytkowa willa znajduje się pośród domów jednorodzinnych, które są nowsze. Obok są też bloki mieszkaniowe. Willa naprawdę jest interesująca – mówi Tomasz Maksymiuk, przewodniczący osiedla Powiatowa w Zamościu. - Można liczyć na to, że na osiedlu pojawią się turyści, którzy zechcą ją oglądać. Dlatego wiadomość o wpisaniu tego budynku do rejestru zabytków jest ważna. I to z wielu względów.