Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

„Ubrana w szaty antycznych porządków”. Archiwalne zdjęcia wspaniałej, zamojskiej Katedry

Bogdan Nowak
Bogdan Nowak
Procesja Bożego Ciała w drodze z Nowego Miasta do Kolegiaty (dzisiejszej Katedry). Zdjęcie wykonano w latach 50. ub. wieku. 
Fotografię przekazała do APZ Maria Gwiazdowska
Procesja Bożego Ciała w drodze z Nowego Miasta do Kolegiaty (dzisiejszej Katedry). Zdjęcie wykonano w latach 50. ub. wieku. Fotografię przekazała do APZ Maria Gwiazdowska ze zbiorów APZ
Świątynia została założona pod koniec XVI w. jako Kolegiata pw. Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła według projektu Bernarda Moranda. Ufundował ją Jan Zamoyski jako wotum m.in. za liczne zwycięstwa nad wrogimi wojskami. Jakiś czas temu kościół został przemianowany na Katedrę. To jedna z najważniejszych świątyń dawnej Rzeczpospolitej.

Budowa kościoła trwała od 1587 do 1598 r. Jak pisał prof. Stanisław Herbst, ta „bogato rozczłonkowana, trzynawowa bazylika (…) wyrastała na smukłych, wysokich filarach. Jej pojemność (oszacowano na) 3 tys. ludzi — odpowiada przewidywanej ludności całego miasta”. Świątynia „ubrana w szaty antycznych porządków” i to "z wielkim znawstwem i smakiem” mogła wówczas zadowolić nawet najbardziej wybredne gusta nie tylko miłośników klasycznej sztuki i kultury. Przyrównywano ją nawet do wspaniałej kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

Podziemia i obraz słynący z cudów

Jak pisał Stanisław Grzybowski w biografii Jana Zamoyskiego, ów piękny, obszerny kościół traktowano także jako konsekwentnie przemyślany pomnik chwały fundatora i jego rodu. Uwagę zwracały nie tylko bogate czy ważne i liczne relikwie. Zachwycały wiernych, badaczy i miłośników sztuki również wyszukane, ale wysmakowane zdobienia zamojskiej Kolegiaty. To m.in. sztukaterie na sklepieniach, listwy o rzeźbionych profilach oraz różne motywy klasyczne (m.in. perły i jajowniki). Stanowiły one inspiracje dla wielu późnorenesansowych zdobień w polskiej architekturze. „(Świątynia) stała się zarazem jednym ze znaczących elementów pejzażu miasta, harmonijnie wkomponowanym w jego całość” — zauważył Stanisław Grzybowski.

W dawnej Kolegiacie znalazły się podziemia, w których chowano zmarłych ordynatów i ich rodziny oraz znamienitych mieszkańców Zamościa. Specjalnym kultem cieszył się natomiast słynący z cudów obraz Matki Boskiej Odwachowskiej, początkowo zwany Czarną Madonną Odwachowską. Ten wizerunek powstał pod koniec XVIII wieku. Było to dzieło stworzone przez jednego z zamojskich więźniów.

W 1992 r. Kolegiata stała się kościołem katedralnym. 9 września 2000 r. odbyła się oficjalna koronacja tego wizerunku Maryi z dzieciątkiem. Aktu dokonał kard. Józef Glemp, ówczesny prymas Polski. Nowe złote korony wykonano z wotów przyniesionych przez wiernych (chodzi o pierścionki, krzyżyki itd.) poświęcił 12 czerwca 1999 r. papież Jan Paweł II.

Renesansowy umiar

Monumentalna architektura zamojskiej Katedry, liczne zdobienia, stare obrazy, rzeźby patrzące na nas z różnych stron, robią na wiernych (i zwiedzających) ogromne wrażenie. Ta stara, szacowna świątynia ma swój niepowtarzalny urok, kolorystykę, harmonię, a nawet zapach (chyba z nutą kadzidła), który wyróżniają ją wśród innych kościołów. Wrażenie robi także renesansowy umiar całego, kościelnego wystroju.

Stare zdjęcia zamojskiej Katedry jej okolic, rożnych uroczystości oraz związanych ze świątynią ludzi można znaleźć w Archiwum Państwowym w Zamościu. Obok prezentujemy część tego unikatowego zbioru.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: „Ubrana w szaty antycznych porządków”. Archiwalne zdjęcia wspaniałej, zamojskiej Katedry - Kurier Lubelski

Wróć na zamosc.naszemiasto.pl Nasze Miasto