Muzeum Partyzantów Polskich „Osuchy 44” coraz bliżej. To inwestycja oczekiwana od lat

Jak czytamy na stronie Starostwa Powiatowego w Biłgoraju, Muzeum Partyzantów Polskich „Osuchy 44” ma być nowoczesne, a ekspozycję będą tam miały „charakter narracyjny” (w założeniu mają przypominać rozwiązania zastosowane w Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie). Taka forma będzie atrakcyjna nie tylko dla miłośników historii, ale także turystów oraz uczniów.

„Powiat dysponuje gotową pełnozakresową, pełnobranżową i kompletną dokumentacją projektowo-kosztorysową. Zaprojektowano dwukondygnacyjny budynek o powierzchni około 925 mkw, w tym pow. ekspozycyjna 580 mkw” – czytamy na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Biłgoraju. „Muzeum powstanie na 0,77 ha działce tuż przy drodze wojewódzkiej 849 w Osuchach. Obiekt wraz z jego otoczeniem spełni wymogi dostępności”.

W planach jest m.in. modernizacja budynku dawnej szkoły podstawowej. Właśnie ogłoszono przetarg na realizację inwestycji. Wykonawcy mogą składać swoje oferty do 12 stycznia 2023 r. (wówczas nastąpi ich otwarcie). Na razie trudno jeszcze powiedzieć jaki będzie koszt planowanych robót. W planach jest także budowa nowego, obszernego pawilonu, który wejdzie w skład muzeum. W Osuchach powstanie także m.in. zatoka autobusowa, parking oraz ogrodzenie.

Budowa nowoczesnego muzeum jest oczekiwana od lat. Dlaczego? Okoliczni mieszkańcy nadal żyją historią II wojny światowej. Głęboko wryła się ona w ich serca. Obawiają się jednak, że bohaterskie czyny polskich oddziałów partyzanckich oraz martyrologia okolicznej ludności są zbyt mało znane. A jest o czym opowiadać.

Szczególnie tragiczny był w tych okolicach czerwiec 1944 roku. Wówczas jednostki frontowe Wehrmachtu zajęły pozycje wyjściowe do ponurej operacji o kryptonimie „Sturmwind”. Niemieckie oddziały liczyły prawie 30 tys. żołnierzy. Utworzony został wówczas ogromny kocioł, w którym znalazła się także m.in. cześć Lasów Janowskich. Otoczone zostały głównie oddziały AK i BCH.

Do bitwy doszło 14 czerwca na Porytowym Wzgórzu. Niemców odparto, a w nocy udało się partyzantom wyrwać z kotła i przedostać do Puszczy Solskiej. W tej nowej matni znalazły się oddziały m.in. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir”, Józefa Steglińskiego ps. „Cord”, Adama Haniewicza ps. „Woyna”, Jana Kryka ps „Topola”, Józefa Mazura ps. „Skrzypik”, Stanisława Basaja ps. „Ryś”, liczące łącznie ok. 1,2 tys. ludzi. Oprócz tego, do tego rejonu doszli partyzanci sowieccy oraz z Armii Ludowej.

Rosjanie i partyzanci AL działali na własną rękę. Wydostali się z okrążenia. „Leśnym” z AK i BCH to się nie udało. Przeżyli nieliczni. Szacuje się, że w całej bitwie życie straciło 650 żołnierzy AK i BCh, 150 z AL i 100 partyzantów radzieckich. Zginęło także ok. 700 Niemców.

W ramach niemieckich działań Osuchy zostały spalone, a wielu mieszkańców wsi Niemcy zamordowali. Taki los spotkał także siedem innych, pobliskich miejscowości. W sumie Niemcy zabili 509 polskich cywilów. Podczas akcji „Sturmwind” ponad 12 tys. mieszkańców Zamojszczyzny wypędzono z domów i osadzono w obozach m.in. w Biłgoraju.

Te wszystkie wydarzenia upamiętnia Izba Pamięci w Osuchach. Jest ona jednak skromna, zbyt mała. To się zmieni. Jest szansa, że nowoczesne Muzeum Partyzantów Polskich „Osuchy 44” sprosta oczekiwaniom mieszkańców powiatu zamojskiego i całej Zamojszczyzny. Kiedy jednak powstanie? Na razie trudno jeszcze powiedzieć.